Als je te weinig zout binnen krijgt, kun je moe en futloos worden. Zonder zout kan je zelfs niet leven! Maar sommige mensen krijgen juist te veel zout binnen. Bijvoorbeeld als ze ongezond eten. Patat, hamburgers en chips zijn voorbeelden van voedsel dat te veel zout bevat. Als je dit soort eten te vaak eet, krijg je te veel zout in je lichaam.

Gerjan Navis werkt aan de Rijksuniversiteit Groningen en weet alles over zout in je lichaam. “In ons eten zit veel te veel zout”, zegt zij. “Fabrikanten stoppen zout in hun producten voor de smaak. We vinden zout eten gewoon lekker smaken, maar zoveel zout in je eten is helemaal niet gezond.”

In gezond eten zit namelijk niet veel zout. Wetenschappers hebben uitgerekend dat zes gram zout per dag meer dan genoeg is. Zes gram is weinig: niet meer dan een lepeltje vol. In chips, sauzen en pizza’s zit bijvoorbeeld meer zout dan nodig.

Zout in het eten was vroeger hard nodig. Mensen gebruikten zout om voedsel langer te kunnen bewaren. Daardoor was zout eeuwenlang onmisbaar. “Tegenwoordig hebben we daar de koelkast voor. Zoveel zout in ons eten is dus helemaal niet meer nodig”, zegt Navis. 

Dat ons eten toch steeds meer zout bevat, komt doordat fabrikanten weten dat we zout lekker vinden smaken.  Je went ook aan de zoute smaak, legt Navis uit: “We zijn inmiddels zo gewend aan zout eten, dat we eten met minder zout al snel smakeloos vinden.” 

Dat wennen aan zout begint al zodra je als klein kind met eten begint. Kinderen in Nederland zijn steeds zouter gaan eten. En kinderen zijn gemiddeld ook dikker dan vroeger. Dat is niet toevallig, zegt Navis: “Van zout krijg je immers dorst. Als je te veel zout eet, ga je meer frisdrank drinken. En van te veel frisdrank word je dik.”

Maar er is goed nieuws: het werkt ook andersom. Als je een poos eet met weinig zout, dan zal je aan dat minder zoute eten wennen. Je vindt dat minder zoute eten dan helemaal niet meer zo smakeloos. We moeten dus eigenlijk afkicken van zout eten. “Maar er is natuurlijk geen fabrikant die het in z’n hoofd haalt als eerste zout uit z’n producten te halen”, zegt Navis, “smakeloos eten verkoopt niet”.

Krijg je te veel zout binnen, dan gaan je nieren extra hard werken om al dat zout weer naar buiten te krijgen. Een keer te veel zout is niet zo erg, maar elke dag extra zout is niet gezond. Zout houdt namelijk water vast. In het lichaam gebeurt dat ook, daardoor blijft er meer vocht achter in het lichaam. Hierdoor kun je een hoge bloeddruk krijgen, waardoor je nieren of hart bijvoorbeeld minder goed kunnen gaan werken. “Probleem is dat je dat niet direct merkt”, vertelt Hoogleraar Navis. “Je merkt het pas als je ouder bent, maar dan heb je al heel lang te veel zout gegeten.” De dokter schrijft dan een speciaal zoutloos of een zoutarm dieet voor. Een zoutloos dieet betekent dat je helemaal geen zout mag eten. Een zoutarm dieet is iets minder streng en betekent dat er in het eten bijna geen zout mag zitten. Op deze manier wordt de kans op hartproblemen een stuk kleiner.

Een beetje extra zout is dus niet erg want je nieren zorgen ervoor dat ze het zout uit het bloed halen. Vervolgens plas je dan het te veel aan zout gewoon uit! Ook als je zweet verlaat zout je lichaam. Denk bijvoorbeeld eens aan een warme dag of als je aan het sporten bent. Je krijgt het dan zo warm dat je gaat zweten. Het zweten zorgt ervoor dat je lichaam niet te warm wordt. Maar het zorgt er ook voor dat je lichaam water en zout verliest. Daarom is het zo belangrijk dat je op zulke momenten genoeg water drinkt.   

Je kan hier gelukkig zelf nog wel wat aan doen. Niet te veel chips en pizza eten natuurlijk. Geen kant-en-klaar maaltijden, want die zijn vaak erg zout. En gebruikt je vader of moeder veel zout bij het koken? Bouw dan gewoon een mooi zoutkristal met het zout uit het keukenkastje!

Deze tekst is gedeeltelijk gebaseerd op het artikel “Teveel zout in de voeding: een tijdbom voor de gezondheid” door Gerjan Navis, hoogleraar nierziekten aan de Rijksuniversiteit Groningen